گواهینامه HACCP نوعی ابزار مدیریت در کشاورزی

مقدمه :مواد شیمیایی کشاورزی بخش مهمی از تکنیک‌های مدرن کشاورزی را تشکیل داده‌اند. آفت‌کش‌های کشاورزی برای کنترل حشرات ناخواسته، کنه ها، قارچ‌ها، جوندگان، علف‌های هرز، نماتدها و دیگر آفات و کنترل بیماری‌ها در محصولات استفاده می‌شود.سموم دفع آفات در کشاورزی جهان برای سال‌های زیادی استفاده شده است و عملکرد بالاتر، در دسترس بودن در طول سال و بهبود کمیت و تنوع در عرضه مواد غذایی از جمله مزایای آن می باشد. علف کش‌های کاربردی نیز به کاهش رقابت گیاه برای رطوبت، نور و مواد مغذی کمک می کنند، قارچ کش‌ها نیز برای جلوگیری یا شیوع بیماری‌های قارچی کاربرد دارند. علاوه بر این، آلودگی‌های طبیعی، که منشاء طبیعی یا آلاینده زیست محیطی دارند نیز، می‌توانند باعث آلودگی مواد غذایی می شود.در مطالب ذیل الزامات برای اخذ گواهینامه HACCP و گواهی کشاورزی را شرح خواهیم داد.

بخش یک : کاربرد سیستم HACCP در کشاورزی

تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانیHACCP را می توان در کشاورزی برای اطمینان از ایمنی و کیفیت محصولات کشاورزی اعمال کرد.  سیستم HACCP یک رویکرد سیستماتیک است که خطرات بالقوه را در طول فرآیند تولید شناسایی و کنترل می کند. سیستم HACCP  یک سیستم حفظ سلامت مواد غذایی است که در صنایع مختلف غذایی، دارویی و کشاورزی کاربرد دارد. در مدیریت مزرعه نیز با رعایت اصول HACCP  شامل موارد ذیل می‌توان احتمال خطر و آلودگی محصولات کشاورزی را کاهش داد و گواهی HACCP و گواهی کشاورزی دریافت نمود.در اینجا چند نمونه از نحوه اعمال HACCP در کشاورزی آورده شده است:

۱-تولید محصول:
– خطر: آلودگی با بقایای آفت کش ها.
– اقدامات کنترلی: اجرای شیوه های خوب کشاورزی (GAPs) برای اطمینان از استفاده صحیح و ایمن از آفت کش ها، از جمله رعایت دوز توصیه شده، زمان بندی و دوره های خروج.
– نقطه کنترل بحرانی (CCP): نظارت و تأیید انطباق با دستورالعمل های کاربرد آفت کش.

۲- تولیدات دامی:
– خطر: وجود عوامل بیماری زا در خوراک دام.
– اقدامات کنترلی: اجرای برنامه کنترل کیفیت خوراک شامل ذخیره سازی مناسب، جابجایی و پردازش خوراک دام برای جلوگیری از آلودگی.
– CCP: آزمایش و آنالیز منظم خوراک دام برای وجود عوامل بیماری زا.

۳-فرآوری لبنیات:
– خطر: رشد باکتری های مضر در شیر.
– اقدامات کنترلی: اجرای اقدامات بهداشتی و بهداشتی در طول جمع آوری، ذخیره سازی و فرآوری شیر.
– CCP: فرآیند پاستوریزاسیون برای از بین بردن عوامل بیماری زا و به دنبال آن نظارت و تأیید دما.

۱-۱) مراحل اعمال سیستم HACCP در کشاورزی برای دریافت گواهینامه HACCP و گواهی کشاورزی:

گواهی HACCP؛ آموزش HACCP (icsiran.com)

۱-انجام تجزیه و تحلیل خطر: شناسایی خطرات بالقوه مرتبط با هر مرحله از فرآیند کشاورزی، از جمله تولید، جابجایی و فرآوری.در فعالیت های زراعی و باغی، هر ماده شیمیایی کاربردی به عنوان یک نقطه کنترل بحرانی یا CCP برای تولید درنظر گرفته می شود که باید به دقت کنترل و پایش شود.بطور کلی، خطرات محصولات کشاورزی شامل سه آلودگی عمده می باشد:آلودگی‌های شیمیایی (پس مانده مواد شیمیایی در محصول و خاک) ؛ آلودگی‌های فیزیکی (چوب، سنگ، شیشه، ماده گیاهی و غیره)؛ آلودگی‌های میکروبیولوژیکی (باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و انگل ها).رعایت استاندارد HACCP تاثیر قابل توجهی در کاهش بیماری‌های ناشی از مواد غذایی تازه مصرف، دارد و به بهبود و ثبات کیفیت تولید منجر می شود ولی نمی‌تواند پتانسیل آلودگی باقی‌مانده مواد شیمیایی اضافی را که در طول دوره رشد به کار می‌رود، را طوری کنترل کند که در محصول نهایی نباشد.

۲- تعیین نقاط کنترل بحرانی (CCP): نقاطی را شناسایی کنید که خطرات را می توان کنترل، کاهش یا حذف کرد.

۳- ایجاد محدودیت های بحرانی: معیارهای خاصی را برای هر CCP تنظیم کنید، مانند دما، زمان، سطح pH یا پایش بصری، تا اطمینان حاصل کنید که خطرات به طور موثر کنترل می شوند.

۴-پایش CCP: به طور منظم نقاط کنترل بحرانی را پایش و اندازه گیری کنید تا مطمئن شوید که در محدوده تعیین شده باقی می مانند.

۵- اقدامات اصلاحی: در صورت بروز انحراف از محدودیت های تعیین شده، رویه هایی را تعریف کنید، از جمله شناسایی علت، انجام اقدامات اصلاحی و جلوگیری از رسیدن محصول آسیب دیده به بازار.

۶-اجرای روش های تأیید: به طور منظم از طریق بازرسی، آزمایش و ممیزی، اثربخشی طرح HACCP را تأیید و تأیید کنید.

۷- نگهداری اسناد و سوابق: سوابق دقیق طرح HACCP، از جمله تجزیه و تحلیل خطر، نقاط کنترل بحرانی، نتایج نظارت، اقدامات اصلاحی، و فعالیت های راستی آزمایی را حفظ کنید.

۸-بررسی و به روز رسانی: بررسی های دوره ای طرح HACCP را برای اطمینان از اثربخشی مستمر آن و انجام هرگونه به روز رسانی لازم بر اساس تغییرات در مقررات، فرآیندها یا خطرات شناسایی شده انجام دهید.

۹-دریافت گواهی HACCP و گواهی کشاورزی از نهاد ACS کانادا.

۱-۲ ) توجه به این نکته مهم است که کاربرد خاص HACCP در کشاورزی بسته به نوع عملیات کشاورزی، محصول و الزامات قانونی در مناطق مختلف ممکن است متفاوت باشد. برای دریافت گواهی HACCP و گواهی کشاورزی از نهاد ACS کانادا؛ مشاوره با کارشناسان کشاورزی آ سی اس می‌تواند راهنمایی‌های بیشتری را متناسب با شرایط خاص ارائه دهد.گواهی ارگانیک، گواهی نامه GAP، گواهی نامه GACP، گواهی نامه Non-GMO (icsiran.com)

بخش دوم: مزرعه داران برای حصول اطمینان از اینکه شیوه های ایمنی غذایی آنها با مقررات بین المللی مطابقت دارد، چه اقداماتی را  باید انجام دهند:

۲-۱) به آخرین مقررات و استانداردهای بین المللی مرتبط با ایمنی مواد غذایی، مانند آنچه توسط سازمان هایی مانند سازمان غذا و کشاورزی (FAO)، سازمان بهداشت جهانی (WHO) و کمیسیون Codex Alimentarius ایجاد شده است، را به طور مرتب مطالعه کنید.

۲-۲) اجرای روشهای خوب کشاورزی (GAPs): از روش های خوب کشاورزی شناخته شده بین المللی پیروی کنید که روش های کشاورزی ایمن و پایدار را ترویج می کند. این شامل مدیریت صحیح خاک، کنترل کیفیت آب، استفاده ایمن از کودها و سموم دفع آفات و مدیریت مناسب زباله است.

۲-۳) اجرای روش های خوب بهداشتی (GHP): اقدامات بهداشتی خوب را در کل فرآیند تولید، از جمله بهداشت شخصی مناسب، بهداشت تاسیسات و تجهیزات، و نگهداری و نگهداری ایمن نهاده ها و محصولات کشاورزی، حفظ کنید.

۲-۴)اجرای سیستم مدیریت یکپارچه آفات (IPM): استراتژی های مدیریت یکپارچه آفات را برای به حداقل رساندن استفاده از آفت کش های شیمیایی و اولویت بندی روش های بیولوژیکی، مکانیکی و فرهنگی کنترل آفات اتخاذ کنید. این رویکرد به کاهش باقی مانده های شیمیایی کمک می کند و از سلامت انسان و محیط زیست محافظت می کند.

۲-۵) اطمینان از قابلیت ردیابی: پیاده سازی سیستم هایی برای ردیابی و ردیابی منشاء محصولات کشاورزی، از مزرعه تا بازار. این امر امکان شناسایی و فراخوان سریع و کارآمد محصولات را در صورت بروز هرگونه مشکل ایمنی مواد غذایی و همچنین افزایش شفافیت و مسئولیت پذیری در زنجیره تامین را فراهم می کند.

۲-۶)ایجاد برنامه های تضمین کیفیت: برنامه های تضمین کیفیت، مانند تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP) یا سیستم های مشابه را برای شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرات احتمالی در طول فرآیند تولید، توسعه و اجرا کنید.

۲-۷) آموزش مداوم: به طور منظم خود و کارگران فارم را در مورد شیوه های ایمنی مواد غذایی، از جمله جابجایی مناسب، ذخیره سازی و حمل و نقل محصولات آموزش دهید. از آخرین تحقیقات و بهترین شیوه ها در ایمنی مواد مطلع باشید.

۲-۸) ممیزی و صدور گواهینامه ACS Canada: به دنبال ممیزی و گواهینامه های شخص ثالث ACS Canadaبرای نشان دادن انطباق با استانداردهای بین المللی ایمنی مواد غذایی باشید. گواهینامه هایی مانند گواهینامه HACCP ، ISO 22000 (سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی) ACS Canada و گواهینامه های ارگانیک آ سی اس گریت خاورمیانه می توانند به ایجاد اعتماد بین خریداران و مصرف کنندگان کمک کنند.

۲-۹) همکاری کارشناسان آ سی اس گریت خاورمیانه : ایجاد روابط با کارشناسان آ سی اس گریت خاورمیانه در این زمینه. برای اطمینان از رعایت مقررات بین المللی از آنها راهنمایی بخواهید.

۲-۱۰)نگهداری سوابق و اسناد: سوابق و مستندات جامع کلیه فعالیت های مرتبط با ایمنی مواد غذایی، از جمله سوابق نهاده های مصرفی، کاربرد آفت کش ها یا کودها، و هرگونه اقدامات کنترل کیفیت انجام شده را حفظ کنید. این سوابق به عنوان شواهدی برای انطباق عمل می کنند و می توانند در طول ممیزی یا بازرسی مفید باشند.

برای اطلاعات بیشتر  در مورد HACCP اینجا کلیک کنید:گواهی HACCP؛ آموزش HACCP (icsiran.com)

برای اطلاع از سایر گواهی نامه های صنایع غذایی و ایزو ۲۲۰۰۰ – HACCP-GMP اینجا کلیک کنید:گواهی ایزو ۲۲۰۰۰، گواهی HACCP، گواهی GMP (icsiran.com)

برای اطلاعات بیشتر درباره گواهی نامه های ایزو مدیریت و کیفیت اینجا را کلیک کنید:گواهی ایزو؛ آموزش ایزو؛ ایزو ۹۰۰۱ ؛ایزو ۲۹۰۰۱؛ ایزو ۱۰۰۰۴؛ ایزو ۲۲۴۸۳ (icsiran.com)

برای اطلاع از گواهی نامه های کشاورزی و ارگانیک اینجا کلیک کنید:گواهی ارگانیک، گواهی نامه GAP، گواهی نامه GACP، گواهی نامه Non-GMO (icsiran.com)

با پیروی از این مراحل، فارم ها می توانند شیوه های ایمنی غذایی خود را برای همسویی با مقررات بین المللی، بهبود کیفیت محصولات خود و برآورده کردن انتظارات بازارهای داخلی و بین المللی ارتقا دهند. توجه به این نکته مهم است که کاربرد خاص HACCP در کشاورزی بسته به نوع عملیات کشاورزی، محصول و الزامات قانونی در مناطق مختلف ممکن است متفاوت باشد. برای دریافت گواهی HACCP و گواهی کشاورزی از نهاد ACS کانادا؛ مشاوره با کارشناسان کشاورزی آ سی اس می‌تواند راهنمایی‌های بیشتری را متناسب با شرایط خاص ارائه دهد.